The Position and Importance of Masjids in Kufa in the Early Period in Fiqh Education

İslâm tarihi boyunca cami ve mescidler müslümanların hem ibadetlerini ifa ettikleri de ilmî faaliyetlerini icra mekânlardan biri olmuştur. Bu anlamda kültür tarihinde müslümanlar medreselerin yaygınlaşmasına kadar Kur’an, tefsir, hadis fıkıh gibi ilimleri çoğunlukla bu mekânlarda öğrenmişlerdir. Özellikle Mekke’den Medine’ye hicretleriyle birlikte burada inşa Mescid-i Nebevî tam bir ilim merkezi haline gelmiştir. Bunda Ashâb-ı Suffe denilen kimselerin büyük payı vardır. Çünkü bunlar burayı barınak okul olarak kullanmışlardır. Nebevî’nin fonksiyonu daha sonra edilmiş Kûfe şehirlerin mescidlerini etkilemiştir. 17/638 yılında şehrinin kuruluşuyla şehrin merkezinde mahallelerinde edilmiştir. Çeşitli vesilelerle buraya gelen sahâbe bilgi birikimlerini buradaki mescidlerde halka aktarmışlardır. Böylece Kûfe’deki ilk zamanlarında sahâbenin İslâmî ilimlere dair bilgilerini aktardıkları merkezler Zamanla çeşitli halkaları kurulmuş, kurulan halkalarda âlimler kıraat, sonraki nesillere mekânlardaki halkalarında birçok önemli fakih yetişmiştir. Alkame b. Kays, Mesrûk Abdurrahman (el-Ecda‘), Esved Yezîd, İbrâhim en-Nehaî, Hammâd Ebî Süleyman, Ebû Hanîfe, Süfyân es-Sevrî, Yûsuf İmam Muhammed fakihler bunlardan bazılarıdır. fakihlerin edinmiş olmaları bazılarının ise Hanefî mezhebinin oluşumunda katkılarının olması, söz konusu tedrisatının nicelik niteliğini kılmıştır. Neticede fakihin yetişmesinde mekân hizmeti sunması açısından mescidlerin rolünün olduğu görülmüş mekânların husustaki çalışma tarihsel süreçteki fonksiyonunu sınırlı da olsa gün yüzüne çıkarmayı amaçlamaktadır.